Äặng Trần Côn
Danh sÄ© Ä‘á»i Lê ý tông, không rõ năm sinh, năm mất, quê xã Nhân Mục (tục gá»i là ng Má»c), huyện Thanh Trì, tỉnh Hà Äông (nay là Hà SÆ¡n Bình)
Ông thông minh, hiếu há»c, gặp lúc chúa Trịnh Giang cấm nhân dân Thăng Long không được để đèn sáng, hoặc đốt lá»a ban đêm, ông phải đà o hầm dưới đất thắp đèn mà há»c
Ông thi đỗ hương cống, được bổ Phá»§ há»c huấn đạo, rồi là m Tri huyện Thanh oai (Hà Äông) sau tháng Chiến khán ngá»± sỠđà i, chẳng bao lâu thì mất, chưa đến 40 tuổi. (Vá» cái chết cá»§a ông có sách chép: hình như ông bị tá»™i, xỠán rồi mất trong tù)
Ông là tác giả khúc ngâm Chinh phụ lừng danh. Tương truyá»n ông là m thÆ¡ khá nhiá»u, lúc còn trẻ có đưa cho nữ sÄ© Äoà n Thị Äiểm xem. Bị chê thÆ¡ dở, ông cố gắng dồi mà i, Ãt lâu sáng tác khúc ngâm Chinh phụ, khiến Äoà n Thị Äiểm phải phục rồi phiên dịch ra quốc âm
Sách Tang thương ngẫu lục ghi: Khoảng năm vá» già , ông là m ra khúc Chinh phụ ngâm, cả thảy đến mấy nghìn lá»i. Là m xong, đưa Ngô Thì SÄ© xem, ông Ngô thán phục mà rằng:" Văn nà y đánh đổ cả lão Ngô nà y chá»› còn gì nữ"a. Khúc ngâm ấy ngưá»i ta ghi chép, truyá»n sang đến tỉnh Quảng Äông, Quảng Tây ở Trung Quốc
Tác phẩm cá»§a ông Ä‘á»u bằng chữ Hán. Ngoà i bản Chinh phụ ngâm còn có: Tiêu tương bát cảnh (thÆ¡), BÃch câu kì ngá»™ (truyện thÆ¡), và các bà i phú: Trương Hà ng tư thuần lô, Trương lương bố y, Khấu môn thanh
Tùng Niên Phạm Äình Hổ ghi nháºn vá» Äặng Trần Côn:" TÃnh thÃch rượu, buông thả không chịu bó buá»™c trong khoang trưá»ng ốc. Văn chương ông nổi tiếng lừng thiên hạ"
|
|